Εγκύκλιος Θεοφανείων

τό Εὐσεβές Πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας

Ἀγαπητοί μου,

Μέσα στίς Ἑορτές τοῦ Ἁγίου Δωδεκαημέρου εἶναι καί ἡ μεγάλη Δεσποτική Ἑορτή τῶν Θεοφανείων. Στά Θεοφάνεια ἑορτάζουμε τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ στόν Ἰορδάνη ποταμό ἀπό τόν Τίμιο Πρόδρομο. 

Ὅταν ἀκοῦμε τό Εὐαγγέλιο τῶν Φώτων δημιουργεῖται τό ἐρώτημα: Γιατί ὁ Χριστός ἔπρεπε νά βαπτιστεῖ, ἀφοῦ εἶναι «ὁ πάσης ἐπέκεινα καθαρότητος», «ὁ μή γνούς ἁμαρτίαν», «ὁ αἴρων τάς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου»; Ἐπειδή ἦταν ἀναμάρτητος, «ἀνέβη εὐθύς ἀπό τοῦ ὕδατος». Γι΄ αὐτό ὁ ἱερός Ὑμνογράφος ἀναφωνεῖ: «Ὦ ἀναμάρτητε, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, δόξα σοι». 

Ὁ Χριστός ἦλθε στόν Ἰορδάνη καί ἔλαβε «δουλικόν βάπτισμα» ἀπό τόν Τίμιο Πρόδρομο, «διά τάς ἁμαρτίας ἡμῶν». «Ἔπρεπε γάρ τῷ Δεσπότῃ καί Θεῷ ἀναδέξασθαι τά ἡμῶν ὑπέρ ἡμῶν, Σύ γάρ βαπτισθείς σαρκί Λυτρωτά, τῆς ἀφέσεως ἠξίωσας ἡμᾶς». 

Ὁ Χριστός βαπτίστηκε γιά νά φανερωθεῖ «ἡ τῆς Τριάδος προσκύνησις». «Τριάδος ἡ φανέρωσις ἐν Ἰορδάνῃ γέγογεν». Βαπτίστηκε γιά νά κατεβεῖ τό Πανάγιον Πνεῦμα «ὡσεί περιστεράν ἐπ΄ Αὐτόν», νά λάβουμε πάντες «πνεῦμα σοφίας, πνεῦμα συνέσεως, πνεῦμα φόβου Θεοῦ, τοῦ ἐπιφανέντος Χριστοῦ». Βαπτίστηκε γιά νά ἀνοίξουν οἱ Οὐρανοί καί νά ἀκουστεῖ ἡ φωνή τοῦ Πατρός «Σύ εἶ ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός ἐν ᾧ εὐδόκησα». 

Ὁ Χριστός ἦλθε στόν Ἰορδάνη γιά νά βαπτιστεῖ καί στήν ἔνσταση τοῦ σύντρομου Τιμίου Προδρόμου «πῶς φωτίσει ὁ λύχνος τό Φῶς, πῶς χειροθετήσει ὁ δοῦλος τόν Δεσπότην», ἀπάντησε: «Προφήτα, ἄφες ἄρτι. Καί γάρ πληρῶσαι παραγέγονα δικαιοσύνην πᾶσαν».

Ὁ Χριστός βαπτίστηκε γιά νά ἁγιαστεῖ «ἡ φύσις τῶν ὐδάτων», νά γίνουν ἰάματα τά νάματα τοῦ Ἰορδάνη, γιά νά συντρίψει «τάς κεφαλάς τῶν ἐκεῖσε ἐμφωλευόντων δρακόντων», γιά νά γίνει ὁ ἁγιασμός «ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον».

Ὁ Χριστός βαπτίστηκε γιά νά γίνει σέ μᾶς «τύπος ἀληθῶς τοῦ Βαπτίσματος». Μέ το Βάπτισμα «τήν ρέουσαν τοῦ βίου διαπερῶμεν διάβασιν». «Διά λουτροῦ σωτηρία, δι΄ ὕδατος τό Πνεῦμα, διά καταδύσεως ἡ πρός τόν Θεόν ἡμῶν ἄνοδος γίνεται». 

Ὁ Χριστός βαπτίστηκε, ἐπεφάνη ἐν τῷ κόσμῳ, «ἵνα φωτίσῃ τούς ἐν σκότει καθημένους». Βαπτίστηκε γιά νά ἀνεωχθεῖ ὁ Παράδεισος στούς ἀνθρώπους καί νά καταυγάσει τή ζωή μας ὁ Ἥλιος τῆς Δικαιοσύνης. Βαπτίστηκε γιά νά καταυγασθοῦμε μέ τό Φῶς τῆς Θεογνωσίας. Βαπτίστηκε «ἵνα ἀναβιβάσῃ πρός ὕψος τό ἀνθρώπινον». 

Ἀγαπητοί μου,

Κατά τούς πρώτους αἰῶνες τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ἡμέρα τῶν Θεοφανείων ἦταν μία ἀπό τίς τρεῖς ἐπίσημες βαπτισματικές ἡμέρες τοῦ ἔτους, μαζί μέ αὐτές τῆς Ἀναστάσεως καί τῆς Πεντηκοστῆς. Σέ ἀνάμνηση αὐτῶν τῶν γεγονότων, τῆς Βαπτίσεως τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Κατηχουμένων, ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε νά τελεῖται, ἐξαιρετικά αὐτή τήν ἡμέρα, ὁ Μέγας Ἁγιασμός.

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός πού τελεῖται τήν παραμονή καί τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων, εἶναι ὁ ἴδιος καί ἔχει τήν ἴδια ἁγιαστική δύναμη. Ἡ μεγάλη εὐχή πού διαβάζεται ἐπιπλέον σήμερα δέν εἶναι ἁγιαστική, ἀλλά κηρυκτική, πού ἀναλύει, θεολογικά, τό νόημα τῆς Ἑορτῆς.

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός εἶναι τό σπουδαιότερο ἐφόδιο τῆς Ἐκκλησίας μας, μετά τή Θεία Κοινωνία. Μεταλαμβάνουμε τοῦ Ἁγιασμοῦ πρίν λάβουμε τό Ἀντίδωρο. Μέγα Ἁγιασμό λαμβάνουν καί ὅσοι δέν ἔχουν τίς προϋποθέσεις καί τήν ἀνάλογη προετοιμασία γιά τή Θεία Κοινωνία.

Ἡ ἄποψη ὅτι τήν ἡμέρα τῶν Θεοφανείων δέν κοινωνοῦμε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, γιατί θά λάβουμε Μέγα Ἁγιασμό εἶναι ἐσφαλμένη. Σέ καμία περίπτωση δέν μπορεῖ ὁ Μέγας Ἁγιασμός νά ὑποκαταστήσει τό Σῶμα καί τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ.

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός συνδέεται ἄμεσα μέ τό μυστήριο τῆς Μετανοίας καί τῆς Ἐξομολογήσεως, καθότι ἡ ἀρχή του ἀνάγεται στό Βάπτισμα τῆς Μετανοίας τοῦ Τιμίου Προδρόμου, τό ὁποῖο ὁλοκληρώθηκε μέ τήν παρουσία καί τή Βάπτιση τοῦ Κυρίου μας στόν Ἰορδάνη ποταμό.

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός ρίπτεται στή φύση καί ραντίζονται τά δέντρα, τά φυτά, ὅλη ἡ κτίση. Παλαιότερα χρησιμοποιοῦσαν οἱ ἄνθρωποι τόν Μεγάλο Ἁγιασμό τῶν Θεοφανείων γιά νά ἁγιάσουν τό περιβάλλον. Σήμερα χρησιμο¬ποιοῦμε ἀλόγιστα χημικά προϊόντα καί ἔχουμε καταστρέψει τόν κόσμο αὐτόν πού μᾶς ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός. Δέν ἔχουμε ἐμπιστοσύνη στή Χάρη καί στήν Πρόνοια τοῦ Θεοῦ.

Ἀγαπητοί μου,

Ὁ Μέγας Ἁγιασμός φυλάσσεται καθ΄ ὅλο τό ἔτος στό Ἱερό Βῆμα κάθε Ναοῦ καί χρησιμοποιεῖται ἀπό τούς Ἱερεῖς σέ  εἰδικές περιπτώσεις καί περιστάσεις γιά νά ἀποβεῖ «πρός ὠφέλειαν ἐπιτήδειος». Ὀφείλουμε νά γνωρίζουμε ὅτι δέν λειτουργεῖ μαγικά στή ζωή μας. Πρέπει νά τόν λαμβάνουμε μέ φόβο Θεοῦ καί τήν κατάλληλη προετοιμασία καί εἶναι θεϊκό δῶρο στή δική μας προσπάθεια νά ἑνωθοῦμε μέ τόν Ἐπιφανέντα Θεό. Νηστεύουμε ἀπαραίτητα τήν παραμονή τῶν Θεοφανείων γιά τή Δεσποτική Ἑορτή τῶν Φώτων καί γιά τήν μετάληψη τοῦ Ἁγιασμοῦ.

Μέ τήν μετάληψη καί τόν ραντισμό τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ λαμβάνουμε τή Θεία Χάρη, μέ μεγαλύτερο ψυχικό σθένος ἀντιμετωπίζουμε προβλήματα καί δυσκολίες τῆς ζωῆς, καθαριζόμαστε ἀπό πάθη καί ἀδυναμίες. Ὁ Μέγας Ἀγιασμός ἐπενεργεῖ καθοριστικά «εἰς ὑγείαν ψυχῆς καί σώματος». 

 

Ὁ Μητροπολίτης

+ Ὁ Πέτρας καί Χερρονήσου Νεκτάριος